Veel verpleeghuisbewoners met dementie krijgen antipsychotica wanneer zij probleemgedrag vertonen, ook al hebben deze middelen vaak nadelige bijwerkingen en zijn ze niet effectief. Het nieuwe Stappenplan Antipsychotica, dat vooral de communicatie tussen zorgverleners moet verbeteren, kan helpen om meer passend voor te schrijven.
Maar liefst een kwart van de verpleeghuisbewoners met dementie en probleemgedrag wordt behandeld met antipsychotica. Gezien de geldende richtlijnen is dat een hoog percentage. Antipsychotica hebben lang niet bij iedereen voldoende effect en kunnen bij sommige mensen zelfs ernstige bijwerkingen veroorzaken. Het Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen (UKON) en het Universitair Netwerk Ouderenzorg (UNO)-UMCG ontwikkelden daarom een stappenplan waarmee verpleeghuisafdelingen het voorschrijven van antipsychotica kunnen verbeteren.
E-modules
Dit nieuwe hulpmiddel is een multidisciplinair implementatie-instrument voor specialisten ouderengeneeskunde, psychologen en verzorgenden van verpleeghuisafdelingen. Het bestaat uit zes stappen, gericht op de bewustwording van de rol van de arts, verzorgenden en psycholoog in het proces van voorschrijven en op verbetering van de samenwerking. De werkwijze bevat onder andere e-modules gericht op de kennis en bewustwording van de professionals. Zo leren zij een betere afweging te maken over behandeling met antipsychotica. Ook beleggen de zorgverleners een bijeenkomst om verbeterpunten te formuleren.
Pilot
De wetenschappers die het stappenplan ontwikkelden, hebben in een pilot de praktische meerwaarde ervan onderzocht. Daaraan deden vijf verpleeghuisafdelingen mee met in totaal negen teams en 250 bewoners. Na afloop bleek een trend van minder voorschrijven zichtbaar. Ook steeg het aantal psychosociale interventies en daalde de inzet van vrijheidsbeperkende maatregelen. Verder bereikten de meeste afdelingen de door henzelf geformuleerde doelen en waren de deelnemende zorgverleners positief over het stappenplan. De vereiste inspanning is beperkt, terwijl bewustwording over antipsychotica optreedt en communicatie daarover wordt gestimuleerd.
Bijeenkomst
Het belangrijkste onderdeel van het stappenplan vonden de afdelingen de bijeenkomst, waarin samen met alle deelnemers werd gediscussieerd over wat goed ging en wat beter kon. Op basis hiervan werden twee concrete en haalbare overkoepelende doelen per afdeling of instelling opgesteld, aangevuld met subdoelen per beroepsgroep. Deelnemers lieten weten dat ze voor het eerst echt met elkaar spraken over het onderwerp ‘antipsychotica’. Door eerder te communiceren en te rapporteren over probleemgedrag, is het mogelijk meer gericht op het individu voor te schrijven.
Analyse vooraf
De onderzoekers zagen bovendien dat, voorafgaand aan de bijeenkomst, een goede analyse van de bestaande situatie rondom het voorschrijven van groot belang is. Dit gebeurt aan de hand van interviews met deelnemers uit de verschillende beroepsgroepen. Het Stappenplan Antipsychotica is vrij beschikbaar, zodat alle verpleeghuizen ermee kunnen gaan werken.
Project: Draaiboek Passend Gebruik Antipsychotica
Projectleider: Debby Gerritsen, Radboudumc
Programma: Goed Gebruik Geneesmiddelen, projectnummer 848022005