Ander eiwit uit kinkhoestbacterie kan mogelijk vaccin verbeteren

Kinkhoest is een zeer besmettelijke luchtweginfectie die wordt veroorzaakt door de bacterie Bordetella pertussis. Baby’s worden hiertegen ingeënt met een vaccin dat bestaat uit drie eiwitten van de bacterie. Gevaccineerde kinderen maken tegen die eiwitten antilichamen aan, die hen beschermen tegen kinkhoest. Het vaccin werkt echter minder lang beschermend dan voorheen, waardoor het aantal kinkhoestgevallen in de afgelopen jaren fors is gestegen. 

Nieuwe kandidaten

Ilse Jongerius zette onderzoek op naar de wisselwerking tussen ons afweersysteem en de bacteriestammen die momenteel kinkhoest veroorzaken. Haar inspiratiebron was het nieuwe vaccin tegen hersenvliesontsteking. Daarin zit een eiwit waarmee de betreffende bacterie het menselijk immuunsysteem omzeilt. ‘Juist een dergelijk eiwit is belangrijk voor de bacterie om ons ziek te maken en ze zijn aanwezig in alle stammen van de bacterie’, zegt Jongerius. ‘Mijn idee was om zulke eiwitten te vinden in Bordetella pertussis en deze te gebruiken als nieuwe kandidaten voor een vaccin.’

Herkenbaar eiwit

Uit het onderzoek, grotendeels uitgevoerd in samenwerking met promovenda Elise S. Hovingh, blijkt dat de bacterie in de loop der jaren genetische veranderingen heeft ondergaan die de werking van het vaccin verminderen. Eén van de drie eiwitten in het vaccin is bijvoorbeeld in 20 procent van de bacteriën niet meer actief. Het onderzoek leverde ook een eiwit dat het vaccin zou kunnen versterken: virulence-associated gene 8 ofwel Vag8. Dit eiwit blijft namelijk aanwezig, ook als de bacterie muteert om herkenning door het afweersysteem te voorkomen. Bovendien is het zeer actief in de huidige bacteriestammen. ‘Blijkbaar is dit een belangrijk eiwit voor Bordetella pertussis om ons immuunsysteem te ontwijken’, concludeert Jongerius.