Wie krijgt dementie door vaatschade?

Vaatschade is een veel voorkomende oorzaak van dementie. In dit programma, dat liep van april 2011 tot april 2016, onderzocht het onderzoeksteam of er op individueel niveau voorspeld kan worden wie de grootste kans heeft door vaatschade dement te worden en of er betere en gevoeligere manieren zijn om vaatschade in de hersenen die kan leiden tot dementie te meten.

Voor het voorspellen van de kans op dementie is het onderzoek gericht op mensen met diabetes. Diabetes verhoogt de kans op het ontstaan van dementie, maar het was niet duidelijk welke mensen met diabetes het grootste risico lopen. De onderzoekers hebben daarvoor een risicomodel ontwikkeld, in samenwerking met collega’s uit San Francisco. Zij hadden namelijk een enorm gegevensbestand over patiënten tot hun beschikking dat zeer geschikt was voor dit onderzoek. Onze gedachte was dat mensen die al elders in het lichaam diabetes gerelateerde schade hebben ontwikkeld, bijvoorbeeld in de ogen of de nieren, ook meer kans hebben om dementie te krijgen. Dat bleek het geval. Het risicomodel kan op individuele basis bij mensen met ouderdomsdiabetes het risico op dementie schatten.

Resultaten

Dit model kan nu worden gebruikt om op efficiëntere wijze preventieve
behandeling te ontwikkelen. Zo kunnen nieuwe behandelingen met behulp van het model getest worden bij mensen met een extra hoog risico op dementie. Bij hun levert een behandeling waarschijnlijk het meeste op. In andere projecten hebben de onderzoekers met MRI scans van de hersenen vaatschade in de hersenen beter in beeld gebracht. Een uniek aspect van dit werk was dat ze gebruik konden maken van een speciale extra krachtige MRI scannner. Met die nieuwe
scanner is het de onderzoekers voor het eerst gelukt om hele kleine herseninfarctjes zichtbaar te maken. Die infarctjes konen tot nu toe alleen met een microscoop in hersenmateriaal van overleden mensen worden gevonden. Bijzonder was dat toen de onderzoekers eenmaal wisten hoe die infarctjes er op een scan uitzagen ze ontdekten dat je ze ook op gewone scans kan zien. Daarmee werd de
techniek veel breder inzetbaar. Nu de onderzoekers de infarctjes ook bij levende mensen kunnen bestuderen kunnen ze beter begrijpen hoe vaatschade bijdraagt aan dementie. Dat onderzoek doen de onderzoekers nu samen met collega’s uit Boston, Singapore en Hongkong.

Projectleider: prof. dr. J. van der Velden