Samenhang in zorg vergt samenhangende bekostiging

Chronische ziekten hebben een steeds grotere weerslag op de volksgezondheid, de zorgkosten en het beschikbare arbeidspotentieel. Samenhang brengen in alle zorg die een patiënt nodig heeft, in de vorm van disease-managementprogramma’s, is een veelbelovend concept om deze problemen het hoofd te bieden. Deze programma’s worden vaak ondersteund door een nieuwe manier van bekostiging. Die moet zorgaanbieders financieel prikkelen om integrale zorg in te voeren.

Variatie in kosten

In zijn proefschrift Payment and Economic Evaluation of Integrated Care onderzocht Apostolos Tsiachristas de effecten van vernieuwende bekostigingssystemen, de variatie in kosten van disease-managementprogramma’s en de kosteneffectiviteit van programma’s voor cardiovasculair risicomanagement, COPD en diabetes.

Stijging kosten neemt af

Prestatiebekostiging, coördinatiebekostiging en integrale bekostiging (een totaalbedrag voor alle zorgcomponenten) hebben elk hun eigen gewenste en ongewenste prikkels. Ongewenste prikkels zijn te ondervangen door verschillende bekostigingssystemen te combineren. Europese landen die prestatiebekostiging invoerden, zagen een afname in de jaarlijkse stijging van de uitgaven voor ziekenhuisopnames. In landen die integrale bekostiging invoerden, stegen de uitgaven voor poliklinische zorg minder hard dan in controlelanden.

De zorgkosten van patiënten die deelnemen aan disease-managementprogramma’s verschillen enorm. Kosten zijn hoger naarmate mensen ouder zijn, aan meer verschillende ziekten lijden (vooral cardiovasculair) en een slechtere kwaliteit van leven hebben. De zorgkosten per patiënt zijn beduidend hoger in programma’s voor COPD dan voor diabetes en cardiovasculair risicomanagement. 

Typen zorgaanbieders

Ook de programmakosten lopen sterk uiteen. Dit komt vooral door de grote verschillen in de tijd die het kost om de programma’s te ontwikkelen en in het aantal en het type zorgaanbieders dat hierbij betrokken is. Schaalvoordelen zijn te behalen door het aantal deelnemers aan disease-managementprogramma’s te vergroten en programma’s voor verschillende ziekten te combineren.

Disease-managementprogramma’s leiden op korte termijn tot een verbetering in leefstijl (meer bewegen, minder roken) en in de ervaren integratie van zorg. De effecten in termen van Quality-adjusted Life Years (QALY’s) zijn echter gering. Uitgebreide programma’s hebben in potentie meer effect – ook in verhouding tot de kosten – dan beperktere programma’s.